CHARAKTERYSTYKA WŁAŚCIWOŚCI MOWY DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

MOWA I LOGOPEDIA

Logopedia to nauka o kształtowaniu właściwej mowy w okresie jej rozwoju, usuwaniu różnego rodzaju wad i zaburzeń wymowy, a także nauczaniu mowy w przypadku jej braku.

Mowa nie jest umiejętnością wrodzoną – człowiek nabywa tej umiejętności w ciągu całego swojego życia poprzez kontakty z innymi ludźmi. Prawidłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka jest podstawą w kształtowaniu i rozwoju jego osobowości. img01Dzięki rozumieniu poznaje otaczający je świat, a dzięki umiejętności mówienia potrafi wyrazić swoje spostrzeżenia, pragnienia, uczucia oraz przeżycia.

Kształtowanie się mowy dziecka ma ścisły związek z jego rozwojem społeczno-emocjonalnym. Rozwój mowy dzieci w wieku przedszkolnym jest bardzo zróżnicowany, u wielu dzieci występuje oprócz wad wymowy, opóźniony rozwój wymowy lub niechęć do mówienia, jąkanie, zaburzenia słuchu fonematycznego lub zaburzenia analizy i syntezy słuchowej. Występowanie tych zaburzeń ma istotny wpływ na przebieg procesu nauczania w okresie wczesnoszkolnym, dlatego też warto jak najszybciej skorzystać z pomocy specjalisty – logopedy.

Zadania logopedy w przedszkolu:

1. Profilaktyka logopedyczna – zapobieganie powstawaniu wad wymowy i czuwanie nad prawidłowym rozwojem mowy wszystkich dzieci – logorytmika.
2. Diagnoza logopedyczna – przeprowadzenie badań przesiewowych, diagnozowanie dzieci pod kątem wad wymowy i zaburzeń mowy.
3. Terapia logopedyczna – objęcie indywidualną opieką terapeutyczną dzieci, które wymagają wsparcia logopedycznego.
4. Współpraca z rodzicami, specjalistami oraz nauczycielami przedszkola w celu ujednolicenia działań terapeutycznych, poprawy efektywności terapii.

Dla prawidłowego rozwoju mowy niezbędne jest prawidłowe funkcjonowanie aparatu mowy, w skład którego wchodzi aparat artykulacyjny, aparat oddechowy i aparat fonacyjny. Zapraszam Państwa do skorzystania z ćwiczeń, jakie proponuję i wspólnej zabawy z dzieckiem, która z pewnością przyniesie dużo radości, a dodatkowo korzystnie wpłynie na rozwój mowy.

GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA CZĘŚĆ I

Warunkiem prawidłowego wymawiania wszystkich głosek jest prawidłowa budowa oraz sprawne działanie narządów artykulacyjnych. Realizacja – wymawianie poszczególnych głosek wymaga różnego układu artykulatorów i różnej pracy mięśni. warg, języka, podniebienia miękkiego i żuchwy. Ruchy te muszą być bardzo dokładne, tzn. powinny być wykonane w ściśle określony sposób, a także w danym miejscu jamy ustnej. Na przykład przy realizacji głoski s niezbędne jest zbliżenie siekaczy do siebie, co możliwe jest tylko przy prawidłowym zgryzie. Tak więc dla poprawnego artykułowania dźwięków mowy konieczna jest zarówno sprawność, jak i prawidłowa budowa aparatu artykulacyjnego.

Ćwiczenia aparatu artykulacyjnego mają na celu:

• usprawnianie języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego i żuchwy,
• opanowanie umiejętności świadomego kierowania ruchami narządów artykulacyjnych,
• wyrobienie wrażliwości miejsc i ruchów w jamie ustnej, istotnych dla prawidłowego wymawiania dźwięków,
• usprawnienie koordynacji ruchowej w zakresie aparatu artykulacyjnego,
• wyuczenie prawidłowego połykania.

Zestaw i proporcje ćwiczeń uzależniamy od realizacji określonego celu – w tym celu warto zasięgnąć porady logopedy!
Ćwiczenia powinny być prowadzone codziennie przez ok. 5–10 minut, pamiętając jednak, że czas ich trwania i liczbę powtórzeń należy dostosować do indywidualnych możliwości dziecka.
Na początku ćwiczymy z dzieckiem przed lustrem, kiedy potrafi już wykonać je bez kontroli, można wykorzystywać każdą nadarzająca się okazję: spacer, jazdę samochodem czy drogę do przedszkola. Ćwiczenia artykulacyjne powinny być wykonane dokładnie, dlatego nie jest wskazany pośpiech, ani zbyt duża liczba ćwiczeń w ciągu jednych zajęć. Korzystniej jest powtarzać je przy różnych okazjach, aż zostanie osiągnięta precyzja i szybkość ruchów narządów artykulacyjnych.

Gimnastykę aparatu mowy rozpoczynamy od ćwiczeń najprostszych stopniowo zwiększając ich trudność. Na początku możemy wykorzystać naturalne sytuacje:

• Po posiłku pozwólmy dziecku wylizać talerz językiem jak kotek. To ćwiczenie mało eleganckie, za to bardzo skutecznie gimnastykuje środkową część języka.
• Po śniadaniu posmarujmy dziecku wargi miodem, kremem czekoladowym i poprośmy, aby zlizał je dokładnie jak miś czy kotek.
• Kiedy dziecko ziewa nie gańmy go, lecz poprośmy, aby ziewnęło jeszcze kilka razy, zasłaniając usta.
• Jeśli dziecko dostało lizaka zaproponujmy mu, aby lizało go unosząc czubek języka ku górze.
• Przy porannym i wieczornym myciu zębów zaproponujmy dziecku liczenie zębów lub witanie się z nimi w ten sposób, aby czubek języka dotknął każdego zęba osobno.
• Dmuchanie na talerz z gorącą zupą, chuchanie na zmarznięte dłonie, cmokanie, żucie pokarmów a nawet wystawianie języka to też ćwiczenia aparatu artykulacyjnego.

GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA CZĘŚĆ II

Oddychanie jest czymś tak naturalnym i oczywistym, że rzadko zastanawiamy się nad jego znaczeniem, a przecież jest ono podstawą prawidłowej wymowy. Dzieci, które mają zaburzenia oddechowe, czasem wręcz nie mogą mówić. Tak bywa zarówno w przypadku słabych mięśni oddechowych, jak i wtedy, gdy napięcie mięśniowe jest zbyt silne.

Dzieci powinny oddychać nosem w czasie snu, a także wtedy kiedy nie mówią (np. podczas zabawy, oglądania bajki itp.).

Celem ćwiczeń oddechowych jest:

• poszerzenie pojemności płuc,
• wzmocnienie mięśni biorących udział w oddychaniu,
• wyrobienie toru oddechu przeponowego,
• odróżnienie fazy wdechu i wydechu,
• wyrobienie umiejętności szybkiego, pełnego wdechu i wydłużonej fazy wydechowej,
• dostosowanie długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi, zsynchronizowanie pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.

Dlaczego oddychanie nosem jest tak istotne?

Droga powietrza przechodzącego przez nos jest dłuższa, powietrze oczyszcza się i ogrzewa. Jeśli dzieci oddychają podczas snu i milczenia ustami, tworzą się u nich nieprawidłowe nawyki oddechowe, a ponadto częściej się przeziębiają.Dlatego właśnie w dzień i podczas snu dziecko powinno oddychać nosem bo tylko taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego. Nieprawidłowe oddychanie wpływa niekorzystnie na wymowę - oddychanie przez usta powoduje, że powietrze przepływające ponad językiem utrudnia jego właściwą pionizację. Dziecko ma w związku z tym problemy z artykulacją głosek wymagających podniesienia czubka języka - sz, ż, cz, dż, l, r.

W czasie mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami a wydychane ustami lub nosem, w zależności od wypowiadanych dźwięków. Prawidłowy oddech podczas wypowiedzi to rytmiczny szybki wdech wykonany bez podnoszenia ramion i powolny, długi wydech, podczas którego odbywa się wypowiedź.
Dzieci mające kłopoty z prawidłowym gospodarowaniem powietrzem mówią niewyraźnie, nawet jeśli nie mają zaburzeń artykulacyjnych. Zacinają się przy mówieniu, przerywają kwestie w najmniej spodziewanym momencie, “połykają” końcówki wyrazów. Mówią za głośno lub zbyt cicho. W mowę zaangażowane jest całe ciało. Dziecko mówiąc unosi ramiona, wyciąga szyję, staje na palcach itp.

GIMNASTYKA BUZI I JĘZYKA CZĘŚĆ III

Ćwiczenia fonacyjne mają na celu nauczanie dzieci właściwego posługiwania się głosem, wykształcenie u nich odpowiedniej wysokości i umiejętności właściwego stosowania natężenia głosu w czasie mówienia. Zadaniem ćwiczeń fonacyjnych jest zmniejszenie napięcia mięśni krtani, ustawienie prawidłowej emisji głosu, nauczenie mówienia na wydechu oraz stosowanie w trakcie mówienia przerw na nabranie powietrza w odpowiednich miejscach.

Dzięki ćwiczeniom głosowym, prowadzonym w formie zabawowej, utrwalamy prawidłową wymowę, zapobiegamy wadom, korygujemy zaburzenia. Nie są one trudne, dzieci chętnie w nich uczestniczą, zwłaszcza, gdy w zabawach towarzyszą im rodzice. Powodzenie tych ćwiczeń zależy w znacznej mierze od regularnego oddechu i umiejętności wydłużania fazy wydechowej, dlatego warto je wykonywać po przeprowadzeniu podstawowych ćwiczeń oddechowych.

Prowadzenie ćwiczeń tego rodzaju pozwala na zlikwidowanie u dzieci głosów zbyt piskliwych, krzykliwych, takich, które utrudniają odbiór mowy.

Ćwiczenia fonacyjne powinny być prowadzone po podstawowych ćwiczeniach oddechowych, a potem łącznie z tymi ćwiczeniami oddechowymi, które wydłużają fazę wydechową.
Ćwiczenia fonacyjne powinny być krótkotrwałe, aby nie przeciążać zbytnio mięśni krtani.

Oto kilka propozycji ćwiczeń fonacyjnych, które warto wykonywać razem z dzieckiem:

1. Na początek, aby zlikwidować ewentualne napięcie mięśni krtani i gardła, proponuję zabawę w misie. Senne misie ziewają (ziewamy wraz z dzieckiem). Teraz mruczą cichutko – mruczymy razem z dzieckiem. Przeciągają się i znowu mruczą mmmmm, tym razem ulubioną melodię.
2. Do przedłużonego mmmmmm dodajemy samogłoski na końcu (mmma, mmmo, mmmu, mmme, mmmi) i na początku (amm, ommm, ummm, emmm, immm). Możemy też samogłoski łaczyć w ciag wypowiadanej z przedłużeniem spółgłoski nosowej (mmmammm, mmmommm, mmmummm, mmmemmm, mmmimmm itd.). Zwracamy uwagę na wibrację płatków nosowych i krtani.
3. Dzieci uczymy również modulowania siły głosu, np. nucąc kołysankę dla  misia - aaaaaaaaaaaaaaa, oooooooooooo, eeeeeeeeeeeeee (śpiewane na melodię Aaaa , kotki dwa...).
4. Zabawa „Na scenie” – dziś w operze wielki konkurs! Udział wezmą znani i lubiani śpiewacy – lalka, miś, lisek, piesek, jeżyk i żyrafa (dowolne zabawki lub maskotki naszego dziecka). Pierwsza na scenę wychodzi Lalka, kłania się i śpiewa: AAAAAAAAAAAAA – cichutko, potem coraz głośniej (początkowo śpiewamy razem z dzieckiem, ale zachęcamy je, by samodzielnie wybrzmiewało samogłoskę). Śpiewa wysokim głosem (naśladujemy samogłoskę wraz z dzieckiem), a potem niskim (śpiewamy razem). Widzowie biją brawo. Ale oto na scenie pojawia się Lisek. Teraz ona zaśpiewa. EEEEEEEEEE (śpiewamy). Nisko, wysoko, nisko, wysoko. Brawo!!! Po nim, kolejno pojawiają się następni artyści i śpiewają – o, u, i, y. Kto był najlepszy  i wygrał??? Niech dziecko samo zdecyduje.
5. Zabawa „Samogłoski na zakupach” – opowiadamy dziecku historyjkę, demonstrujemy, dziecko powtarza, a my kontrolujemy poprawność wykonania. Tekst historyjki: Samogłoski A, E, O, U, I, Y wybrały się na zakupy do supermarketu, po artykuły papiernicze. Ależ ten sklep ogromny! Idą i idą – wybrzmiewamy: aaaaa, eeeee, ooooo, uuuuu, iiiii, yyyyy (długo i płynnie, z szerokim otwieraniem buzi). Muszą zapytać kogoś z obsługi (płynnie, ale z intonacją rosnącą, jak w pytaniu): Aaaaa? Eeeee? Ooooo? Uuuuu? Iiiii? Yyyyy? Wszystko znajdą dopiero na dwudziestym regale! Teraz szybko wrzucają potrzebne rzeczy do koszyka: Samogłoska A zeszyty w linie (rytmicznie i szybko powtarzamy): a a a a a..., samogłoska E ołówki: e e e e e, samogłoska O długopisy: o o o o o , U temperówki i gumki: u u u u u, samogłoska I zeszyty w kratkę: i i i i i , Y bloki rysunkowe: y y y y y. Wracając do domu, śpiewają (płynnie, przeciągając. Rozpoczynamy, potem kontynuujemy wraz z dzieckiem. Możemy wykorzystać znaną, prostą melodię lub wymyśloną): pierwsza zaczyna samogłoska A – aaaaaa..., potem eeeee... następnie oooooo... , a za nią uuuuu... i jeszcze iiiii..., na koniec yyyyy... . Uff, ależ te siatki ciężkie! Teraz trzeba rozpakować zakupy i poukładać rzeczy na półkach (rytmicznie, ale powoli): najpierw a a a a, potem e e e e, za nią o o o o, u u u u, i i i i, y y y y.
6. Zabawa w echo. Wybieramy się na wycieczkę do lasu lub w góry. Tam można spotkać echo. Zobaczymy, czy zechce z nami rozmawiać! Wołamy aaaaaaaa, echo nam odpowiada: aaaaaaaaaaa (głośno) – aaaaaaaaa (cicho). Teraz wykrzykujemy inne samogłoski. Następnie wołamy MAA. Echo nam odpowiada maamaamaa (głośno) – maamaamaa (cicho). I kolejno – mee, moo, muu, mii, myy – najpierw głośno, potem cicho, jak to echo.
7. Wszelkie zabawy dźwiękonaśladowcze: naśladujemy odgłosy zwierząt, maszyn, narzędzi, naśladowanie stanów emocjonalnych, naśladowanie odgłosów przyrody. Literatura dotycząca tego typu ćwiczeń jest bogata.
   Przedstawione zabawy, to tylko propozycje, które mogą stanowić miłe urozmaicenie codziennych zajęć w domu i stać się inspiracją dla rodziców i opiekunów, do powstawania nowych, ciekawych ćwiczeń fonacyjnych, zawsze w formie zabawowej.

DO ZADAŃ PSYCHOLOGA W PRZEDSZKOLU NALEŻY W SZCZEGÓLNOŚCI:

1. Prowadzenie badań i działań diagnostycznych dzieci, w tym diagnozowanie ich indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznycznych
2. Określanie mocnych stron dzieci, ich predyspozycji, zainteresowań i uzdolnień oraz przyczyn niepowodzeń edukacyjnych lub trudności w funkcjonowaniu, w tym barier i ograniczeń utrudniających uczestnictwo dziecka w społeczności przedszkolnej.
3. Diagnozowanie sytuacji wychowawczych w przedszkolu, wspieranie dziecka w pełnym i aktywnym uczestniczeniu w życiu przedszkola.
4. Udzielanie dzieciom pomocy psychologiczno-pedagogicznej w formach odpowiednich do rozpoznanych potrzeb.
5. Minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych, zapobieganie zaburzeniom zachowania oraz inicjowanie różnych form pomocy w środowisku przedszkolnym.
6. Inicjowanie i prowadzenie działań mediacyjnych i interwencyjnych w sytuacjach kryzysowych.
7. Pomoc rodzicom i nauczycielom w rozpoznawaniu i rozwijaniu indywidualnych możliwości, predyspozycji i uzdolnień dzieci.
8. Współpraca z nauczycielami, wychowawcami grup, innymi specjalistami i pracownikami przedszkola w celu ujednolicania oddziaływań wychowawczych oraz terapeutycznych.

Gdy rodzicowi jest trudno – wskazówki do postępowania

Każdy rodzic bądź wychowawca pracując z dziećmi napotyka sytuacje, w których czuje się bezradny. Jak wtedy reagować? Co robić, aby swoją postawą i zachowaniem okazać dziecku szacunek, bez klapsów i krzyku osiągnąć wyznaczony cel? Nie ma jednej i zawsze skutecznej metody, natomiast czasami najprostsze rozwiązania są najlepsze. Po pierwsze można wyróżnić kilka charakterystycznych sytuacji, które rodzice bądź opiekunowie uznają za trudne, na przykład:

• Dziecko nie chce wykonywać poleceń – na początku warto zadać sobie pytanie, czy dziecko na pewno rozumie kierowaną do niego prośbę. Po drugie nie należy wymagać od dziecka zbyt wiele. Kierując swoje prośby powinniśmy używać komunikatów pozytywnych – lepiej użyć sformułowania „proszę, pobaw się w swoim pokoju” niż „nie ruszaj moich dokumentów”. Maluchy ze względu na to, że ich emocjonalność dopiero się kształtuje, często reagują bardzo gwałtownie. W sytuacji wybuchu złości najlepiej samemu zachować spokój. Ponadto, gdy dobrze znamy dziecko, warto unikać tych miejsc i zdarzeń, które wiemy, że mogą taki napad wywołać.
• Dziecko nie chce iść spać – Maluchy uważają, że pójście do łóżka to strata okazji do zabawy. Ważne, aby pozwalać dziecku dokończyć zabawę, ale jednocześnie informować, że nadchodzi pora spania. Warto skojarzyć porę snu z czymś przyjemnym, wspólne przytulanie, wypłukanie ząbków ulubionym kubeczkiem z księżniczką, czy czytanie bajki może stanowić zachętę. Gdy sytuacja się przeciąga i zaczynamy się złościć najlepiej, jeśli mamy taką możliwość, poprosić o pomoc partnera. Należy także zadbać o to, aby dziecko w czasie dnia otrzymało wystarczająco dużo uwagi i nie czuło się zalęknione w swoim pokoju.
  • Obserwując dziecko zastanawiajmy się nad tym, czy jego postępowanie jest rzeczywiście przejawem złego zachowania. Na szczypanie innych nie możemy się zgodzić, natomiast głośna zabawa jest zupełnie normalna i wskazana jeśli ustalimy odpowiedni czas i miejsce.
  • Nie krzyczmy na dzieci i nie bijmy ich – maluchy uczą się przez naśladownictwo. Nie traktujmy konfliktów z dzieckiem jako bitwy, w której musi być wygrany i przegrany. Najlepsze są kompromisy.
  • Lepiej zapobiegać niektórym sytuacjom. Słodycze lepiej ukryć w miejscu niedostępnym i dawać w określonym czasie, niż później mamy się złościć, że dziecko wyjęło sobie czekoladę i zjadło przed obiadem.
  • Dzieci czują się bezpieczne, gdy mają określone granice, dlatego warto wspólnie ustalić najważniejsze dla nas zasady i dbać o to, by były przestrzegane. Pięciolatki fascynują się policją i królami, dlaczego? Bo to właśnie oni ustanawiają reguły i ich przestrzegają. Zasady to drogowskazy, które dają poczucie stałości i porządku. W przedszkolu normalną rzeczą jest to, że po zabawie sprzątamy, aby przejść do kolejnej czynności. Na boisku, ktoś kto nie przestrzega reguł dostaje żółtą lub potem czerwoną kartkę. Czasami dobrze przenieść takie postępowanie w środowisko domowe.

Dzieci w sieci – kilka słów na temat korzystania przez dzieci z urządzeń elektronicznych

Drodzy Rodzice!

Dnia 5 lutego 2019 obchodzony będzie Dzień Bezpiecznego Internetu. Jest to dobra okazja do refleksji nad problematyką bezpieczeństwa naszych dzieci online i zwrócenia uwagi na zagadnienie, które się z tym bezpośrednio łączy.
To, co coraz częściej obserwujemy – i to już u naszych przedszkolaków – to nadużywanie Internetu, ale też zbyt częste oglądanie telewizji, czy granie w gry. Obecnie dostęp do ogromnej ilości informacji, ułatwiony kontakt z innymi, powszechność urządzeń typu tablet, telefon powodują, że zarówno dorosłym, jak i tym bardziej – dzieciom, łatwo stracić kontrolę nad czasem spędzanym w internecie i poszukiwaniem coraz to nowych, atrakcyjniejszych bodźców. Dlatego warto odpowiedzieć sobie na kilka pytań:

• Czy nasze dziecko spędza przy komputerze, telefonie, tablecie coraz więcej czasu kosztem innych aktywności?
• Czy z tego powodu zaniedbuje swoje obowiązki, zaburzony jest jego dotychczasowy rytm dnia?
• Czy pojawiają się konflikty, kłótnie w domu na tle użytkowania przez dziecko urządzeń elektronicznych?
• Czy podejmowane próby ograniczenia dziecku korzystania z urządzeń elektronicznych są nieudane?
• Czy dziecko reaguje złością, agresją, rozdrażnieniem, gdy nie może korzystać z tabletu, telefonu itp.?

Występowanie już nawet jednego z powyższych symptomów powinno być wskaźnikiem do wzmożonego naszego zainteresowania.
Oczywiście, nasze dzieci muszą umieć poruszać się sprawnie w świecie nowoczesnych technologii. Ta umiejętność będzie im konieczna do dalszej nauki i pracy. Internet oferuje też bardzo dużą ilość informacji poszerzających wiedzę o świecie, mądrych bajek czy gier wspomagających spostrzegawczość. Jak też w innych aspektach życia potrzebny jest umiar rozsądek, a to co może nam pomóc to:

• uzgodnienie z dzieckiem czasu, jaki może poświęcać na korzystanie z mediów elektronicznych (wiek wczesnoszkolny – maksymalnie godzina dziennie);
• ustalenie z dzieckiem z jakich serwisów może korzystać;
• korzystanie z programów kontroli rodzicielskiej – ilość treści szkodliwych jest ogromna – dzieci w wieku przedszkolnym z internetu powinny korzystać pod okiem dorosłych.

Gdy widzimy, że dziecko może mieć problem z nadużywaniem urządzeń elektronicznych, porozmawiajmy z nim o tym, wykażmy zainteresowanie, powiedzmy co nas niepokoi. Oprócz ustalenia harmonogramu dnia, stopniowego ograniczania korzystania z sieci i nagradzania sukcesów, na pewno warto zastanowić się w jakich sytuacjach nasze dziecko ucieka w świat wirtualny. Wspólnie znajdźmy inne aktywności, które sprawią mu dużą radość, spędzajmy razem więcej czasu. Jeśli problem występuje nadal i jest poważny warto skontaktować się z pedagogiem lub psychologiem.

Integracja Sensoryczna

Aby dzieci mogły się prawidłowo rozwijać, muszą mieć możliwość swobodnego poznawania świata wszystkimi swoimi zmysłami, ale również ten świat musi oferować im różnorodne bodźce. Do prawidłowego funkcjonowania konieczny jest proces integracji sensorycznej. Dzięki niemu mózg odbiera, przetwarza, integruje ze sobą informacje ze wszystkich zmysłów, odnosi je do poprzednich doświadczeń, co skutkuje prawidłową reakcją dziecka. Integracja sensoryczna to taka organizacja wrażeń zmysłowych, która pozwala ich używać w celowym działaniu.

Zaburzenia integracji sensorycznej

Czasami proces integracji sensorycznej zostaje zakłócony, niektóre bodźce mogą być nadmiernie wzmacniane przez układ nerwowy, inne znowu zbyt mocno wyhamowywane. Kiedy dysfunkcja dotyczy układów zmysłowych – podstawowych – takich jak dotyk, czucie głębokie i układ przedsionkowy – dziecko nie może się prawidłowo rozwijać. Chciaż docierają do niego bodźce, ono nie przetwarza ich prawidłowo, niektórych informacji nie zauważa, inne są dla niego zbyt silne. Skutkuje to problemami na wyższych „piętrach” rozwoju – takich jak na przykład nauka pisania i czytania.
Do częstych objawów zaburzeń integracji sensorycznej należą:

• słaba równowaga
• słaba koordynacja
• opóźniony rozwój mowy
• szybka męczliwość
• nietolerancja dotyku pewnych faktur, ubrań
• problemy z utrzymaniem uwagi, bycie stale w ruchu
• nadwrażliwość na niektóre bodźce, na przykład dźwięk zegara, szum klimatyzacji
• mała wrażliwość na niektóre bodźce – na przykład nie przeszkadza mu zimno
• problemy szkolne
• nietolerancja pewnych pokarmów
• nieprawidłowy chwyt kredki, długopisu
• niechęć do mycia twarzy, obcinania paznokci
• trudności z naśladowaniem ruchów, nauką jazdy na rowerze
• nienaturalny strach przed upadkiem, wysokości

Terapia integracji sensorycznej

Terapia integracji sensorycznej ma formę kierunkowej zabawy, w której dziecko chętnie uczestniczy i ma przekonanie, że tworzy zajęcia wspólnie z terapeutą. Celem terapii SI jest dostarczenie dziecku, podczas jego aktywności ruchowej, odpowiedniej ilości stymulacji sensorycznej, wywołującej w konsekwencji poprawę integracji bodźców docierających do dziecka zarówno z otoczenia, jak i z jego ciała. Terapeuta przy zastosowaniu odpowiednich technik, eliminuje, wyhamowuje lub ogranicza niepożądane bodźce obecne przy nadwrażliwościach sensorycznych lub dostarcza silne bodźce, co jest konieczne przy podwrażliwościach systemów sensorycznych.

Terapeutyczna rola bajek w wychowaniu dzieci w wieku przedszkolnym

Bajkoterapia to – mówiąc najprościej – terapia przez bajki. Chyba wszystkie dzieci lubią ich słuchać. Jak wykazały badania psychologów, czytając określone bajki można dziecku pomóc w wielu trudnych dla niego sytuacjach emocjonalnych, takich jak np. irracjonalne lęki lub pierwsze dni w przedszkolu. Bajkoterapia to także doskonała metoda relaksacyjna. Odpowiednio dobrane i opowiedziane albo przeczytane historie mogą doskonale wyciszyć, choćby przed snem, po dniu pełnym wrażeń lub pracy. Bajkoterapia zyskuje na popularności dzięki swojej prostocie i efektywności pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Jest ważnym sposobem wspierania i oddziaływania terapeutycznego we wczesnych okresach rozwoju dziecka. Wzbogaca wiedzę dziecka o sobie i świecie. Terapia przez bajki ma na celu redukcję napięcia i odbudowanie pozytywnego obrazu siebie i świata. Bajki i baśnie mają w wychowaniu dzieci swą terapeutyczną moc. Są one dziecku bliskie, nie tworzą sztucznej sytuacji terapeutycznej, nie zmuszają do konkretnych działań, nakierowują tylko na odpowiednią drogę. Przekazywane ustnie czy na piśmie niosą czytelnikowi nadzieję i odsyłają do lepszej, bezbolesnej rzeczywistości. Bajki terapeutyczne pozwalają bez lęku spojrzeć na swoje problemy i uczą, jak pomagać sobie samemu w trudnych sytuacjach. Cudowny świat bajek pozwala odmienić zdarzenia, odczarować je poprzez powiązanie przyczyn z ich skutkami, czyli objawami lękowymi. Zdarzenia tajemnicze, mroczne i przerażające, ukazane przez pryzmat powodujących je czynników, znacznie tracą moc wzbudzania lęku. Poprzez bajki dziecko uczy się pozytywnego myślenia o sytuacjach lękotwórczych. W bajkach stosowane są także inne techniki psychologiczne, które uodporniają przed lękiem bądź obniżają jego poziom, umożliwiając w ten sposób stawianie czoła przeciwnościom. Bajki kreują niezwykły świat. Z ich pomocą dziecko uczy się reguł, jakie rządzą rzeczywistością, i wzorów zachowań. Przede wszystkim bajki rozbudzają dziecko wewnętrznie i dostarczają mu wiele radości. Bajki umożliwiają utożsamianie się z bohaterem, przeżywanie coraz to nowych przygód i emocji. W bajkowym świecie rządzą reguły dobra, które zawsze zwycięża. Szczęśliwe zakończenie daje dziecku, które już poczuło się bohaterem albo uczestnikiem zdarzeń, przyjemne uczucie sukcesu. Najważniejsza rola bajki terapeutycznej tkwi w uwalnianiu od lęku poprzez oswojenie z zagrożeniem, danie wsparcia za sprawą świadomości, że dobra wróżka czuwa i oto nagle może nastąpić nieoczekiwana zmiana losu. Te właśnie charakterystyczne cechy stanowią o uniwersalnym znaczeniu bajek. Poradzenie sobie w niezwykłych sytuacjach wzmacnia wewnętrznie, daje siłę, nastawia optymistycznie do szukania rozwiązań w trudach dnia codziennego. Bajkoterapia pomaga w przezwyciężeniu lęków związanych z różnymi sytuacjami. Wykorzystuje się odpowiednio dobrany tekst. Dzięki temu w psychice dziecka pojawia się pozytywne myślenie, dzieci zaczynają rozumieć swoje uczucia, ich przejawy, a także przyczyny. Bajki terapeutyczne pokazują jak trzeba sobie radzić i przedstawiają pewne wzorce postępowania. Sprawiają, że dzieci zaczynają rozumieć świat, w którym żyją, przestają czuć się samotnie. Ważną rolą bajkoterapii jest również rola relaksacyjna. Ma ona za zadanie ograniczenie stresu czy napięcia emocjonalnego, budowanie dobrego samopoczucia i nastawienie do pozytywnego myślenia. Taką rolę zwykle pełnią treści zawierające elementy humorystyczne. Literatura wykorzystywana, jako forma zabawy może też mieć na celu chwilowe odsunięcie dziecka od problemów, które go dotyczą, a na które nie ma ono wpływu. W baśniach i bajkach wszystko jest możliwe. Baśń i bajka to królestwo magii. To właśnie dzięki nim przedmioty ożywają, zwierzęta mówią ludzkim głosem. Wyobraźnia dziecka pod wpływem tych utworów zaczyna pracować. Ożywia ono otaczający je świat, podobnie jak dzieje się to w baśni czy bajce. Dzięki identyfikacji z baśniowymi i bajkowymi bohaterami, może zaspokoić własne potrzeby, może doznawać różnorodnych uczuć. W baśni i bajce dziecko spotyka jednoznacznie określony świat wartości. Baśnie i bajki przedstawiają dobro i zło w sposób zrozumiały dla dzieci. Dobro jest nagradzane, natomiast zło potępiane i karane. Zachęca to do rozmów z dziećmi, próby oceny postępowania bohaterów. Opowiadania bardziej realistyczne sprzyjają utożsamianiu się z bohaterami oraz ich losami. Zaspokaja to potrzebę wzorów zachowań oraz poczucia więzi społecznej. Dobroć, pracowitość, odwaga są nagradzane, a chciwość, lenistwo i wszelkie zło potępiane. Dobro zawsze zwycięża.

Przykłady bajek terapeutycznych:

• „Lisek Niedbaluszek” dla dzieci nie potrafiących utrzymać porządku (A. Borowiecka)
• „Bajka o pszczółce” – co potrafię, do czego mam predyspozycje (M. Molicka)
• „Igiełka i krokodyle łzy” dla dzieci, które boją się pobierania krwi (A. Borowiecka)
• „Żabka Amelka i skutki nieposłuszeństwa” (J. Brodowska)
• „Mała czerwona skrzynka” – J. Brodowska
• „Bajka o słonku” – M. Molicka
• „Wielki wulkan gniewu” – A. Borowiecka (bajka z elementami relaksacji dla dzieci rozzłoszczonych)
• „Duch krecik” – lęk separacyjny (M. Molicka)
• „Mrok i jego przyjaciele” – lęk przed ciemnością (M. Molicka)
• „Zuzi-Buzi” – lęk związany z separacją, poczuciem osamotnienia.
• Beszczyńska Zofia, Tajemnicza ścieżka, Warszawa 2004
• Brett Doris, Bajki, które leczą, cz. 1-2, Gdańsk 2003
• Keyserlingk Linde von, Opowieści przeciw lękom, Kielce 2000
• Nitsch Cornelia, Bajki pomagają dzieciom. Opowieści, które uzdrawiają, pocieszają i dodają odwagi, Warszawa 2001
• Tibo-Zau Giles, Dziewczynka, która przestała się uśmiechać, Gdańsk 2006
• Zubrzycka Elżbieta, Czy mogę pogłaskać psa?, Gdańsk 2005